تحلیل فرایندهای آوایی گویش گیلکی بر مبنای اطلس زبانی .علی‌­رضا قلی فامیان/وحید بصیرت

  تحلیل فرایندهای آوایی گویش گیلکی بر مبنای اطلس زبانی     علی‌­رضا قلی فامیان [1]   وحید بصیرت [2]     تاریخ دریافت: 10/6/90   تاریخ تصویب: 17/12/91     چکیده   در این پژوهش، می‌کوشیم ضمن تهیۀ اطلس زبانی استان گیلان به سه پرسش عمده پاسخ دهیم: (1) در سطح استان گیلان و در محدوده گویش گیلکی، چه فرایندهای آوایی رخ می‌دهد؟ (2) آیا تقسیم‌بندی سنتی گیلکی به گونه‌های بیه‌پس در مناطق غربی استان و بیه‌پیش در نواحی شرقی استان، مبنایی آوایی دارد؟ (3) آیا وقوع فرایندهای آوایی در شهرستان‌های مرکزی استان با شهرستان‌های غیرمرکزی از الگویی متفاوت تبعیت می‌کند؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها 100 واژه از مقولات واژگانی مختلف مانند اسم، فعل، صفت، ضمیر و غیره انتخاب شد و تلفظ اهل زبان از طریق ضبط صدا و مصاحبه گردآوری شد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد 18 نوع فرایند آوایی در سطح استان گیلان و در محدودۀ گویش گیلکی دیده می‌شود که از این میان، مرکزی‌‌شدگی، افراشتگی، حذف و سایشی‌شدگی به­ترتیب پربسامدترین فرایندهای آوایی استان هستند. در خصوص پرسش دوم پژوهش مشخص شد که میان تنوعات آوایی و متغیر جغرافیایی همبستگی وجود دارد و بنابراین تقسیم‌بندی گیلکی به دو ناحیه بیه‌پس و بیه‌پیش منطق و توجیه آوایی دارد. هم­چنین، مشاهده شد که در شهرستان‌های غیرمرکزی استان و در رأس آن رودسر در مجاورت استان مازندران، بسامد فرایندهای آوایی بیشتر از شهرستان‌های مرکزی استان است و به این ترتیب پاسخ پرسش سوم تحقیق مثبت است.     واژه‌های کلیدی: گیلکی، فرایندآوایی، مرکزی‌شدگی، افراشتگی، حذف، سایشی‌شدگی     [1] استادیار، گروه زبان‌شناسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه­پیام­نور؛ famian@ pnush.ac.ir   [2] کارشناس ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر؛ vahid. [email protected]